Douglas Long - một chuyên gia hải dương của Bảo tàng Nghệ thuật, Lịch sử và Khoa học tự nhiên Oakland tại bang California, Mỹ - cho biết ông và các đồng nghiệp đã chụp được ảnh một con cá mập lạ ở độ sâu vài km gần bờ biển California. Nó có chiều dài khoảng 0,9 m. Do loài cá này không thích ánh sáng và rất khó phát hiện nên các nhà khoa học gọi chúng là "cá mập ma".

Theo National Geographic, kể từ thập niên 60 của thế kỷ trước, người ta đã đồn đại về sự tồn tại của "cá mập ma". Từ đó tới nay giới khoa học đã sử dụng radar để tìm kiếm chúng nhưng không thấy. Mãi tới gần đây một nhóm chuyên gia của Bảo tàng Nghệ thuật, Lịch sử và Khoa học tự nhiên Oakland mới phát hiện ra nơi sinh sống của chúng sau khi tìm kiếm trong những hóa thạch cá ở phía đông Thái Bình Dương. Kích thước, hình dạng và tỷ lệ của các bộ phận trên cơ thể "cá mập ma" hoàn toàn khác với những loài cá mập đang tồn tại. Vì thế nhóm nghiên cứu kết luận rằng chúng là loài chưa từng được biết tới.

Trong bài báo đăng trên số tháng 9 của tạp chí Zootaxa, nhóm của Long cho rằng số lượng "cá mập ma" tăng nhanh trong vài năm gần đây. Chúng phân bố chủ yếu gần bờ biển California và bán đảo Baja California của Mexico. "Cá mập ma" có một số đặc điểm mà chúng ta chưa từng thấy ở bất kỳ động vật nào trên trái đất. Chẳng hạn, cơ quan sinh dục của con đực nằm ở trên trán và có thể co duỗi như lò xo. Bộ phận ấy - có hình dạng giống dùi cui có một đầu nhọn - có thể được sử dụng để kích thích hoặc kéo cá mập cái. Tất nhiên, đó mới chỉ là phán đoán của các nhà khoa học.

Long nói rằng "cá mập ma" thuộc nhóm những loài động vật xuất hiện trên trái đất sớm nhất. Có lẽ chúng bắt đầu tách ra khỏi các loài cá mập khác trong quá trình tiến hóa từ khoảng 400 triệu năm trước. "Cá mập ma" sống sót tới ngày nay do chúng thích nghi được với môi trường khắc nghiệt dưới đáy đại dương.

"Sự tồn tại của cá mập ma cho chúng ta thấy đại dương rất phức tạp. Rất có thể đại dương còn có rất nhiều loài mà con người chưa biết", Long phát biểu.

WWF cho biết trong năm 2008 các nhà khoa học đã phát hiện 100 loài thực vật, 28 loài cá, 18 loài bò sát, 14 loài lưỡng cư, hai loài có vú và một loài chim tại khu vực này.

Trong số này, có loài ếch có răng nanh (tên khoa học Limnonectes megastomias) chuyên ăn thịt chim và côn trùng (sống ở vùng đông bắc Thái Lan); loài tắc kè báo Cát Bà (tên khoa học Goniurosaurus catbaensis) có đôi mắt màu nâu - cam lớn giống mắt mèo, trên cơ thể có những đốm giống loài báo (sống trên đảo Cát Bà ở miền Bắc Việt Nam); một loài rắn có màu da vằn vện như hổ ở Việt Nam...

Các nhà nghiên cứu của WWF cũng cảnh báo những tác động của biến đổi khí hậu, bao gồm sự gia tăng đột ngột hạn hán và lũ lụt, đang đe dọa tới môi trường sống của các loài mới trên. Bên cạnh đó là những mối đe đọa "truyền thống" như săn bắt trộm, ô nhiễm và hủy diệt môi trường sống.

"Một số loài có khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu, nhưng nhiều loài thì không và có thể bị tuyệt chủng quy mô lớn" - ông Stuart Chapman, giám đốc Chương trình nghiên cứu Greater Mekong của WWF, nhận xét.

Trong năm 2009, nhóm nghiên cứu đã lần đầu tiên tìm ra tổ của loài diệc tai trắng ăn đêm tại Việt Nam; loài chim đầu hói biết hót ở Lào (Bulbul Pycnonotus); loài dơi mũi ống (tên khoa học Murina harpioloides) sống ở đông nam Việt Nam và loài chim hét cao cẳng Nonggang thích đi hơn bay ở các rừng nhiệt đới có nhiều kẽ nứt đá vôi, đất sụt và suối ngầm ở biên giới Việt - Trung.

Nhóm nghiên cứu cũng thông báo đã phát hiện trên 3 địa điểm mà loài chim Mi LangBiang (Crocias langbianis) đang bị nguy cấp có thể sinh sống tại Việt Nam. Chim này có bộ lông xám đen và nâu, dưới bụng có khoảng lông trắng.

WWF đang có kế hoạch xuất bản một ấn phẩm hằng năm liệt kê các loài mới được phát hiện tại sông Mekong, đã kêu gọi gia tăng nỗ lực để đảm bảo các loài mới được phát hiện bằng cách gìn giữ các khu rừng rộng lớn và hệ thống sông ngòi chảy tự nhiên mà chúng cần để tồn tại.

Theo nhà khí tượng học, kiêm nhà sản xuất chương trình thời tiết của hãng thông tấn CNN Brandon Miller, những hiện tượng trên rõ ràng là không phải không có tiền lệ. “Tháng 9 biểu trưng cho đỉnh điểm của hoạt động ở các vùng nhiệt đới khắp thế giới. Bản thân vùng Tây Thái Bình Dương mỗi năm phải hứng chịu nhiều trận bão nhiệt đới hơn bất kỳ nơi nào trên thế giới. Chính vì vậy mà việc có tới tận 4 trận bão ập đến khu vực vào cùng một thời điểm không có gì khác thường”, ông nhận xét.

Có lẽ điều đáng chú ý ở đây là 2 trận động đất lớn, một trận 8,3 độ gần Samoa ngày 29/9 và tiếp theo đó là một trận động đất 7,6 độ richter ở tây Indonesia.

Tâm chấn của 2 trận động đất này nằm cách nhau 7.600km, nhưng Cơ quan khảo sát địa chất Mỹ đã từ chối cho biết liệu chúng có liên quan gì đến nhau hay không.

Ông Miller cho hay: “Chúng tôi chỉ thấy trung bình có khoảng từ 5-10 trận động đất với cường độ kiểu này trên toàn cầu mỗi năm. Vì vậy 2 trận động đất xảy ra trên cùng một khu vực trong vòng có 18 tiếng đồng hồ có vẻ như khá trùng hợp”.

Trái đất được bao phủ bởi những mảng kiến tạo khá mỏng, tạo nên lớp vỏ bên ngoài của trái đất – còn được gọi là thạch quyển. Tất cả những mảng kiến tạo này đều liên kết với nhau và liên tục chuyển động, tạo ra áp lực dọc các đường ranh giới giữa chúng. Động đất xảy ra khi áp lực này đạt tới đỉnh điểm nguy hiểm, giống như một sợi dây cao su khi bị kéo tới điểm giới hạn sẽ bị đứt.

“Đó có vẻ như là lý do khiến một trận động đất lớn ở một địa điểm có thể tạo ra thêm lực cần thiết cho một địa điểm khác gần đó, kéo sợi dây cao su tới điểm đứt, gây ra một trận động đất khác nữa”, ông Miller giải thích.

Một điều khó hiểu nữa là: Cả hai trận động đất này đều xảy ra ở dọc những điểm cuối đối diện nhau của cùng một mảng kiến tạo, mảng Úc. Mảng kiến tạo Úc này giáp giới với mảng Thái Bình Dương về phía đông (trận động đất ở Samoa xảy ra dọc đường biên này) trong khi ở phía tây, nó giáp với mảng Á – Âu.

Rất nhiều mảng kiến tạo này bao quanh lòng chảo Thái Bình Dương, tạo nên một vòng cung động đất, núi lửa, được biết đến là “Vành đai lửa”. Vành đai này thực chất có hình vành móng ngựa rộng 40.000km, nơi “quy tụ” hầu hết các hoạt động núi lửa của trái đất ở trên mực nước biển và hầu hết các trận động đất của thế giới.

Vậy trận động đất ở Samoa có giúp thúc đẩy động đất ở Indonesia?

“Chúng tôi không thể nói chắc chắn, nhưng có vẻ điều đó rất có lý”, Miller nhận xét.

“Các nhà khoa học chắc chắn sẽ nguyên cứu những điều này và cố gắng tìm mối liên hệ có thể xâu chuỗi chúng với nhau, với một đích cuối cùng là một ngày nào đó có thể đưa ra được cảnh báo trước các trận động đất chết người như thế này”.

Trận động đất lớn nhất từng đo được là trận động đất mạnh 9,5 độ richter xảy ra trong vành đai dọc bờ biển Chile. Sau đó nó đã tạo ra sóng thần giết chết khoảng 2.000 người trước khi “toả ra” làm 61 người ở Hawaii và 122 người ở Nhật Bản thiệt mạng.

Hồi tháng 12/2004, trận động đất đo được ít nhất là 9 độ richter đã làm rung chuyển bờ biển phía bắc đảo Sumatra, Indonesia, gây ra một trận sóng thần khủng khiếp ở Ấn Độ Dương, khiến hơn 200.000 người ở 11 quốc gia thiệt mạng. Sức tàn phá của nó đối với Indonesia, Thái Lan và Sri Lanka là vô cùng thảm khốc.

Trong khi đó, đợt phun trào núi lửa khủng khiếp nhất trong lịch sử gần đây là ở Krakatoa, Indonesia vào tháng 8/1883. Nó đã gây ra sóng thần cao tới 40m, ập vào các hòn đảo gần đó, phá huỷ hàng trăm làng mạc, giết chết hàng chục ngàn người.

Sáng nay, theo cơ quan khí tượng của Philippines, siêu bão Parma có sức gió cấp 15-16 di chuyển với vận tốc 20 km một giờ đang chỉ còn cách đảo Catanduanes của nước này 270 km. Ngày 4/10, sau khi đổ bộ vào phía bắc Philippines, siêu bão Parma có thể đi vào biển Đông.

Đài Hải quân Mỹ dự báo, ngày 3/10, sau khi đi qua đảo Palaui (Philippines), siêu bão Parma đổi hướng, đi vào biển Đông và hướng thẳng về phía Việt Nam. Dù đã giảm năng lượng sau khi đi vào đất liền nhưng ngày 6/10, Parma vẫn có sức gió 154-177 km một giờ, mạnh hơn bão số 9 vừa đi vào miền Trung.

Dự báo này cũng trùng với thông tin được một số cơ quan khí tượng của Nhật Bản, Đài Loan, ĐH Hawaii... đưa ra sáng nay.

Ở ngoài khơi Thái Bình Dương, cách siêu bão Parma chừng 2.000 km là con bão Melor có sức gió mạnh cấp 13-14. Tuy nhiên, Melor đang hướng về Nhật Bản.

Sau khi đi qua Philipines làm 300 người dân nước này thiệt mạng, bão Ketsana (bão số 9) lại tiếp tục đổ bộ vào Việt Nam, cướp đi sinh mạng của gần 100 người, gây thiệt hàng nghìn tỷ đồng. Tiếp sau bão là lũ lịch sử đang đe dọa mạng sống của người dân miền Trung, Tây Nguyên.

Chiều 1/10, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã thị sát vùng bão lũ và quyết định hỗ trợ khẩn cấp 10.000 tấn gạo, 460 tỷ đồng cho các tỉnh miền Trung.

Bão Parma đến chỉ chưa đầy một tuần sau khi bão Ketsana (bão số 9 theo tên gọi ở Việt Nam) hoành hành ở Phillipines, giết chết 227 người ở khu vực Manila và các vùng lân cận.

Cơn bão này có tốc độ gió lên đến 175 km/h, hiện cách phía đông của Philippines hơn 500 km, hãng tin Reuters trích thông báo của trưởng cơ quan dự báo thời tiết quốc gia Nathaniel Cruz cho hay.

Nếu bão không đổi hướng, nó sẽ tiến thẳng vào đảo lớn nhất của Philippines vào sáng mai.

"Bão đang lấy thêm sức mạnh và sẽ tăng cấp độ", Cruz nói. Ông cho biết thêm đây có thể là cơn bão dữ tợn nhất đánh vào Philippines kể từ năm 2006, khi bão Durian gây thảm họa kinh hoàng cho miền trung nước này.

"Đến chiều thứ bảy, tốc độ gió có thể lên đến 200 km/h".

Quân đội và các cơ quan cứu hộ cứu nạn đã được lệnh sơ tán dân ở những khu vực gần bờ biển hoặc những nơi có địa hình dễ xảy ra lở đất, lũ quét. Việc tích trữ thực phẩm, nước uống, thuốc và nhiên liệu đang được tiến hành khẩn cấp.

Trong khi đó, suốt 5 ngày qua, các nhân viên cứu hộ vẫn miệt mài khắc phục hậu quả của bão Ketsana. Ketsana mang theo một lượng mưa lớn kỷ lục đã nhấn chìm tới 80% diện tích khu vực thủ đô và các vùng lân cận.

Bão Ketsana quét qua các nước Philippines, Việt Nam và Campuchia, làm chết tổng cộng khoảng 400 người, gây ngập lụt và lở đất ở nhiều nơi.

National Geographic mới đây cho biết vào năm 1949 sao Mộc kéo một sao chổi mang tên 147P/Kushida-Muramatsu vào quỹ đạo của nó. Kết quả là sao chổi có đường kính khoảng 400 m đã bay quanh sao Mộc tới năm 1969. Katsuhito Ohtsuka, một nhà khoa học thuộc tổ chức Tokyo Meteor Network, cùng các cộng sự đã tìm ra hiện tượng này. Nhóm nghiên cứu đã sử dụng các kết quả tính toán từ năm 1993 để xác định hành trình của sao chổi.

“Chúng tôi có thể khẳng định rằng sao chổi 147P/Kushida-Muramatsu từng xoay quanh sao Mộc một hoặc hai lần trước khi thoát khỏi lực hút của nó”, David Asher, một chuyên gia của Đài thiên văn Armagh (Anh), phát biểu.

Từ trước tới nay giới thiên văn mới chỉ phát hiện một vệ tinh tạm thời của sao Mộc bị hủy diệt bởi lực hấp dẫn của nó. Vào năm 1994, sao chổi Shoemaker-Levy 9 vỡ tan thành nhiều mảnh và rơi xuống sao Mộc. Người ta cũng vừa quan sát được một cột khói bụi khổng lồ trên hành tinh này vào tháng 7 vừa rồi. Asher cho rằng đó có thể là kết quả của một vụ va chạm với một sao chổi hoặc thiên thạch.

Không giống như sao chổi xấu số Shoemaker-Levy 9, 147P/Kushida-Muramatsu đã thoát khỏi lực hút của sao Mộc. Hiện nó đang xoay quanh mặt trời và gia nhập vành đai thiên thạch của Thái Dương Hệ. Vành đai này nằm giữa quỹ đạo sao Hỏa và sao Mộc.

Nhưng Kushida-Muramatsu không phải là vệ tinh tạm thời cuối cùng của hành tinh lớn nhất trong hệ Mặt Trời. Giới thiên văn cho rằng, trong khoảng thời gian từ năm 2068 tới 2086, sao chổi 111P/Helin-Roman-Crockett có thể sẽ bị sao Mộc “bắt cóc” và trở thành vệ tinh tạm thời của nó. Sao chổi này sẽ di chuyển xung quanh sao Mộc 6 vòng trước khi thoát ra.

Nhiều người lập luận rằng lực hút của trái đất đủ mạnh để biến một sao chổi hoặc thiên thạch thành vệ tinh tạm thời.

“Có nhiều bằng chứng cho thấy một số vật thể nhỏ trong vũ trụ bị hút về phía địa cầu, nhưng sau đó chúng lại thoát ra. Vì thế, về mặt lý thuyết thì hành tinh của chúng ta có thể có vệ tinh tạm thời”, Asher nói.

Tuy nhiên, những vật thể lớn có thể gây nên thảm họa nếu chúng rơi xuống trái đất. May mắn thay, viễn cảnh đen tối này rất khó xảy ra, bởi những sao chổi hay thiên thạch lớn luôn bị hút về phía sao Mộc. Như vậy, chúng ta có thể nói sao Mộc là một trong những thiên thể bảo vệ nền văn minh trái đất khỏi thảm họa diệt vong.

163 loài mới đã được phát hiện ở khu vực sông Mekong trong năm qua, tổ chức WWF tuyên bố, trong đó nhiều loài có nguy cơ tuyệt chủng vì môi trường sống bị tàn phá.

[You must be registered and logged in to see this image.]
Con rắn da vằn được tìm thấy tại đảo Hòn Sơn ở Rạch Giá, Kiên Giang, Việt Nam.
[You must be registered and logged in to see this image.]
Con ếch miệng rộng Khorat chỉ sống ở những khu vực xa xôi hẻo lánh ở Thái Lan. Trong số các loài tìm thấy có 100 loài thực vật, 28 loài cá, 18 loài bò sát, 14 loài lưỡng cư, 2 loài thú và 1 loài chim. Tất cả đều nằm ở khu vực sông Mekong, bao gồm Thái Lan, Lào, Myanmar, Việt Nam và tỉnh Vân Nam, Trung Quốc.
[You must be registered and logged in to see this image.]
Con tắc kè da báo có mắt như cáo và bộ da sặc sỡ. Loài vật được tìm thấy tại Công viên quốc gia Cát Bà, miền bắc Việt Nam. Loài vật được xếp hạng quý hiếm và đang bị đe dọa.
[You must be registered and logged in to see this image.]
Mực nước biển tăng và sự xâm lấn nước mặn đang làm thay đổi khu vực đồng bắng sông Mekong, đẩy nhiều loài vật tới nguy cơ tuyệt chủng. Loài ếch miệng rộng Khorat có chiếc răng năng dùng để bắt mồi và cạnh tranh với các con đực khác.
[You must be registered and logged in to see this image.]
Cây chuối dại với bông hoa rực rỡ chỉ có ở tỉnh Vân Nam, Trung Quốc.
[You must be registered and logged in to see this image.]
Con chim hét Nonggang thường thích đi một đoạn đường dài hơn là bay. Chúng chỉ sử dụng cánh khi bị hoảng sợ. Loài vật được tìm thấy ở khu bảo tồn thiên nhiên Nonggang ở Trung Quốc, gần biên giới Việt Nam.
[You must be registered and logged in to see this image.]
Loài cá sặc sỡ Odessa được nhìn thấy lần đầu tiên ở Myanmar.
[You must be registered and logged in to see this image.]
Loài ếch cây xù xì được phát hiện ở dãy núi Trường Sơn, Việt Nam.
[You must be registered and logged in to see this image.]
Cây chuối dại ở tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, thường được trồng để làm cảnh.

Các nhà nghiên cứu cho rằng các loài mới phát hiện - gồm côn trùng, giáp xác, nhện và sâu - - chỉ mới chiếm 1/5 số lượng các loài đang tồn tại dưới lòng đất trong điều kiện khắc nghiệt nơi rừng sâu hẻo lánh của Úc.

Đến nay chỉ có một nửa số loài đã phát hiện được đặt tên, số còn lại được gọi tên chung: các sinh vật sống trong nước ngầm được gọi là "stygofauna", sinh vật sống trong các hang động và kẽ đất siêu nhỏ được gọi là "troglofauna".

Trong nhóm stygofauna, loài giáp xác nhỏ chiếm đa số với 75%, kế đó là loài côn trùng, bọ cánh cứng chiếm khoảng 17%, còn lại là các loài khác. Ở với nhóm troglofauna, loài thuộc lớp nhện chiếm 50%, côn trùng 25%, còn lại là loài giáp xác và những sinh vật khác.

"Hầu như tất cả chúng đều thiếu và mù mắt hoàn toàn, thiếu sắc tố, vì vậy chúng nhạt màu hoặc có màu trắng" - nhà nghiên cứu tiến hóa của sinh vật tại Đại học Adelaide ở Úc Andy Austin, nói với LiveScience ngày 29-9. "Các loài này rất nhạy cảm, riêng các loài côn trùng trong hang động thường có chân dài và râu để cảm nhận rung động và mùi vì chúng không thể nhìn thấy dưới lòng đất tối đen".

Phát hiện mới này đã đặt ra một số thách thức đối với các nhà bảo tồn do một số sinh vật này sống tại các khu vực xa xôi của Úc, nơi đang xây dựng nhiều nông trại và cơ sở khai thác nguyên liệu có thể tác động đến sự sống còn của chúng trong tương lai.